„Żywność roślinna” to polski odpowiednik sformułowania „plant-based” (ang. na bazie roślin) używanego w literaturze międzynarodowej. Pojęcie to jest bardzo szerokie – obejmuje wszystkie produkty roślinne, w tym nieprzetworzone warzywa i owoce. Na polskim rynku funkcjonują różne definicje, czego efektem są często rozbieżne dane dotyczące wartości rynku.
Wierzymy, że branża roślinna w Polsce jest już na tyle rozwinięta, że może przedstawiać się jako oddzielny sektor gospodarki oferujący specyficzne korzyści, ale też posiadający swoje konkretne potrzeby. Pierwszym krokiem do tego jest precyzyjna definicja żywności roślinnej, którą wspólnie jako przedstawiciele branży opracowaliśmy.
Definicja
Produkty roślinne to w pełni roślinne artykuły spożywcze, które mogą stanowić alternatywę pod względem przeznaczenia/sposobu użycia dla konkretnych produktów pochodzenia zwierzęcego oraz ich przetworów, w tym:
- alternatywy mięsa, ryb i owoców morza oraz ich przetworów,
- alternatywy nabiału, w tym alternatywy dla serów, jogurtów, kefirów, napojów mlecznych, jaj, deserów (na bazie mleka, śmietany, twarogu, jaj) i innych produktów powstających na bazie surowców roślinnych będących alternatywą dla tradycyjnych produktów na bazie składników odzwierzęcych,
- inne produkty tradycyjnie roślinnego pochodzenia, w tym: tofu, tempeh, seitan, hummus, pasty warzywne i inne produkty roślinne występujące w roli roślinnej alternatywy dla konkretnych produktów odzwierzęcych.
Definicja obejmuje m.in.
poniższe produkty:
✅roślinne alternatywy dla mleka, jogurtów, śmietany, kefirów i serów;
✅kiełbaski roślinne, parówki roślinne, kabanosy roślinne, wędliny roślinne, granulaty sojowe, boczek i bekon roślinny, żeberka roślinne,
burgery roślinne, nuggetsy
roślinne, roślinne kotlety mielone i alternatywy mięsa drobiowego;
✅pieczenie, pasztety i pasty
zawierające rośliny strączkowe
(np. smalec wegański na bazie fasoli lub soi);
✅kotlety i placki warzywne;
✅dania gotowe zawierające
roślinne alternatywy mięsa, ryb, owoców morza i ich przetworów
(np. flaki z boczniaków);
✅desery, słodycze, wypieki
roślinne będące alternatywą
dla konkretnych deserów,
słodyczy i wypieków pochodzenia odzwierzęcego;
✅majonez roślinny.
Definicja nie obejmuje m.in. poniższych produktów:
warzyw i owoców oraz produktów warzywnych lub owocowych nie będących bezpośrednią alternatywą konkretnych produktów odzwierzęcych;
przypraw takich jak bulion
warzywny i sos sojowy;
tłuszczy roślinnych takich jak
margaryna i oleje roślinne,
mleczko kokosowe;
masła orzechowego;
substancji żelujących takich
jak agar-agar i pektyny;
półproduktów i surowców
pochodzenia roślinnego
wykorzystywanych do produkcji żywności roślinnej (np. izolatów i koncentratów białkowe);
roślinnej żywności funkcjonalnej i roślinnych suplementów diety (np. roślinnych odżywek białkowych).
Przedstawiona definicja branży została wypracowana przez członków PZPŻR oraz ekspertów rynku roślinnego. W toku gorących dyskusji uznaliśmy, iż koniecznymi kryteriami dla produktów wchodzących w zakres „żywności roślinnej” jest ich bazowanie w pełni na surowcach i składnikach pochodzenia roślinnego i brak jakichkolwiek składników odzwierzęcych) oraz używanie ich jako alternatywy dla konkretnych produktów odzwierzęcych pod względem funkcji i przeznaczenia. Naśladowanie odzwierzęcych odpowiedników pod względem atrybutów sensorycznych lub odżywczych, a szczególnie zawartości białka, jest pożądane, ale nie determinuje przynależności do branży.
W trakcie dyskusji dotyczących definicji żywności roślinnej pojawiły się rozbieżności dotyczące uwzględnienia kilku kategorii produktowych takich jak: tofu, hummus oraz roślinne past do smarowania pieczywa. Wiele z tych
produktów powstało bez zamiaru naśladowania produktów odzwierzęcych, jednak przez lata pełniły taką rolę w Polsce i przyczyniły się do rozwoju branży roślinnej, dlatego ostatecznie zdecydowano o ich uwzględnieniu.
Roślinne produkty są intuicyjnie rozumiane jako alternatywy wyrobów zwierzęcych.